W sporcie, czy to wyczynowym czy rekreacyjnym, wciąż widoczny jest trend pogoni za najlepszym rezultatem. Każdy chciał by być najlepszy i wciąż szuka nowinek. Tymczasem pomóc może zwyczajny… BURAK!
Wyniki badań klinicznych opublikowanych w American Journal of Physiology-Regulatory Integrative and Comparative Physiology opisują cudowne właściwości świeżego buraka ćwikłowego. Zawarte w nim związki powodują rozszerzenie światła naczyń tętniczych i żylnych. Dzięki temu serce staje się lepiej ukrwione, mięśnie potrzebują mniejszej ilości tlenu i wzrasta wytrzymałość organizmu!
Brytyjscy naukowcy z uniwersytetu w Exeter poddali badaniom zawodowych kolarzy. Część otrzymywała przez 6 dni do wypicia sok buraczany (0,5 l dziennie), reszta placebo. Finalizacją badania był test – przejechanie tras: 4 km i 16 km z maksymalną intensywnością. Na obu trasach kolarze pijący napój buraczany uzyskali lepsze rezultaty. Krótszą trasę pokonali o 11, a dłuższą o 45 sekund szybciej. Taka różnica mogłaby się okazać decydująca podczas zawodów.
Do kolejnego badania zaangażowano zdrowych mężczyzn. Przez 15 dni pili sok z buraków. Wyniki wykazały, że takie ilości obniżają ciśnienie skurczowe oraz koszt energetyczny wysiłku przez zmniejszenie zużycia tlenu i wzrost wytrzymałości organizmu. Dodatkowo sprawdzono, czy pozytywny wpływ to faktycznie działanie azotanów. W badaniu wzięli udział aktywni fizycznie mężczyźni, którzy wykonywali wysiłek testowy (marsz i bieg o różnej intensywności). Wysiłek wykonywany był w trzech konfiguracjach: bez wcześniejszej suplementacji sokiem z buraków (kontrola), po 6-dniowej suplementacji i po 6-odniowej suplementacji sokiem z buraków, z którego usunięto wcześniej azotany. Jedynie suplementacja sokiem z buraków zawierającym azotany powodowała obniżenie skurczowego ciśnienia krwi, spadek o ok. 7% zapotrzebowania na tlen i wydłużenie o ok. 15% czasu trwania wysiłku.
Działanie soku z buraka jest związane z tym, że zawiera duże ilości nitratów. Prawdopodobnie to on jest w organizmie człowieka przetwarzany w nitryt, który powoduje lepsze wykorzystanie tlenu w mitochondriach, które odpowiadają za dostawy energii. Osoby biorące udział w testach, które wcześniej piły sok z buraka ćwikłowego, potrzebowały o 19% mniej tlenu, by osiągnąć taki sam wynik.
Jednakże trzeba pamiętać, że nie wolno spożywać zbyt dużych ilości buraków, ponieważ nitryty mogą powodować również powstawanie rakotwórczych nitrozamin. Oprócz tego zawarty w burakach ćwikłowych kwas oksalowy może powodować tworzenie się kamieni nerkowych.
Oprócz azotanów sok z buraka zawiera także: betainę (aminokwas stosowanym w leczeniu chorób układu krążenia, może powodować poprawę siły i mocy mięśni), rezweratrol (polifenol, bierze udział w stymulacji powstawania mitochondriów) i antyoksydanty (chronią przed wolnymi rodnikami powstającymi w organizmie).
Azotany przechodzą reakcje, których efektem jest powstanie tlenku azotu (istotny przekaźnik i stymulator). Wpływa on na rozszerzanie naczyń krwionośnych poprzez działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie i obniżenie ciśnienia skurczowego krwi. Ich duże ilości znajdują się w zielonych roślinach liściastych.
Badacze przekonują, że takiego efektu nie da się uzyskać przy użyciu innych dostępnych środków, dlatego burak może zapoczątkować prawdziwą rewolucję, stając się naturalnym „wspomagaczem”. Oprócz poprawy wydolności, buraki są cennym źródłem witamin (A, B1, B2, C, E) oraz minerałów (wapń, żelazo, fosfor, magnez). Dzięki zawartości polifenoli (głównie barwników typu betalain) buraki są w czołówce warzyw o najsilniejszych właściwościach przeciwutleniających. Ne ma właściwości alergizujących i mutagennych.
Stężenie bioaktywnych związków zwiększa się po rozdrobnieniu i przetworzeniu owoców i warzyw, bo bioaktywne związki mogą być wtedy lepiej przyswojone (podobnie jak barwnik karotenoidowy – likopen, lepiej przyswajalny z przetworów pomidorowych niż ze świeżych pomidorów). Niektóre osoby mają indywidualną reakcję – beeturia (czerwony koloru moczu).
Badania na myszach wskazują, że ekstrakt z buraka skutecznie zapobiega rakowi skóry i płuc. Myszy chore na raka, którym podawano sok z buraków lepiej znosiły chemioterapię i dłużej żyły. Podawanie szczurom przez 28 dni soku z buraków zmniejszało uszkodzenia wątroby wywołane przez toksyczne nitrozoaminy. Sok redukował liczbę uszkodzeń DNA, ochraniał wątrobę oraz przeciwdziałał stresowi oksydacyjnemu. Badania wskazały ochronny efekt przeciwko działaniu innego kancerogenu, pochodnej antracenu (DMBA) na tkanki wątroby i gruczołu sutka szczurów. Obserwowano zmiany aktywności enzymów odtruwających.
Picie soku z buraków bogatego w azotany pomaga sportowcom, mogą trenować 16% dłużej. Intensywny trening powoduje powstanie stresu oksydacyjnego w komórkach mięśni, który musi zostać zneutralizowany przez dużą ilość antyoksydantów. Powstający azotyn prowadzi do zmniejszenia zużycia tlenu i wzrost wytrzymałości organizmu. Dodatkowo barwniki, betalainy (betaniny) z buraka działają przeciwnowotworowo i przeciwwirusowo…
Sok z buraków ma ziemisty posmak, więc ja z własnego doświadczenia polecam dodać marchewkę i jabłko. Smak zdecydowanie lepszy… I synergia działania! 😉
Zatem na zdrowie, pijmy sok z buraków!